Tác động của AI trong 5 năm tới? Cuộc sống của con người sẽ tăng tốc, hành vi sẽ thay đổi và các ngành công nghiệp sẽ chuyển đổi – và đó là điều có thể dự đoán một cách chắc chắn.
Trong nửa đầu thế kỷ 20, khái niệm trí tuệ nhân tạo hầu như chỉ có ý nghĩa đối với những người hâm mộ khoa học viễn tưởng. Trong văn học và điện ảnh, người máy, máy móc có tri giác và các dạng AI khác nằm ở trung tâm của nhiều sáng tạo khoa học viễn tưởng – từ Metropolis đến “I, Robot”. Vào nửa sau của thế kỷ trước, các nhà khoa học và công nghệ bắt đầu nỗ lực hết mình để hiện thực hóa AI .
Tóm tắt lịch sử về tác động của AI đối với xã hội
Tại Dự án Dartmouth Summer Research năm 1956, người đồng chủ trì John McCarthy đã giới thiệu cụm từ “trí tuệ nhân tạo” và giúp ươm tạo một cộng đồng có tổ chức gồm các nhà nghiên cứu về AI.
Thông thường, sự cường điệu về AI vượt xa khả năng thực tế của bất cứ thứ gì mà các nhà nghiên cứu có thể tạo ra. Nhưng vào những thời điểm cuối cùng của thế kỷ 20, những tiến bộ đáng kể về AI đã bắt đầu gây chấn động xã hội nói chung. Khi Deep Blue của IBM đánh bại kiện tướng cờ vua Gary Kasparov, nhà đương kim vô địch của môn thể thao trí tuệ này, sự kiện này dường như báo hiệu không chỉ một thất bại lịch sử và kỳ lạ trong lịch sử cờ vua – lần đầu tiên một máy tính đánh bại một kỳ thủ hàng đầu – mà còn báo hiệu một cái ngưỡng đã bị vượt qua. Những cỗ máy biết suy nghĩ đã rời khỏi lĩnh vực khoa học viễn tưởng và bước vào thế giới thực.
Kỷ nguyên của dữ liệu lớn và sự tăng trưởng theo cấp số nhân của sức mạnh điện toán theo Định luật Moore sau đó đã cho phép AI sàng lọc lượng dữ liệu khổng lồ và học cách hoàn thành các nhiệm vụ mà trước đây chỉ có con người mới thực hiện được.
Tác động của sự phục hưng của máy móc này đã lan rộng đến xã hội: Các thiết bị nhận dạng giọng nói như Alexa, các công cụ đề xuất như Netflix sử dụng để gợi ý bộ phim nào bạn nên xem tiếp theo dựa trên lịch sử xem của bạn, và các bước tiến khiêm tốn được hiện thực trong lĩnh vực ô tô không người lái và các phương tiện tự hành khác đã cho thấy những điểm sáng. Nhưng sự phát triển AI trong 5 năm tới có thể sẽ dẫn đến những thay đổi xã hội lớn vượt xa những gì chúng ta đã thấy cho đến hiện nay.
AI sẽ tác động đến tương lai như thế nào?
Tốc độ của cuộc sống. Sự thay đổi rõ ràng nhất mà nhiều người sẽ cảm nhận được trong toàn xã hội là sự gia tăng nhịp độ hợp tác với các tổ chức lớn. Bất kỳ tổ chức nào tham gia thường xuyên với số lượng lớn người dùng – doanh nghiệp, đơn vị chính phủ, tổ chức phi lợi nhuận – sẽ buộc phải triển khai AI trong quá trình ra quyết định cũng như trong các hoạt động tiếp xúc với công chúng và người tiêu dùng của họ. AI sẽ cho phép các tổ chức này đưa ra hầu hết các quyết định nhanh hơn nhiều. Kết quả là tất cả chúng ta sẽ cảm thấy cuộc sống tăng tốc.
Kết thúc sự riêng tư. Xã hội cũng sẽ thấy các cam kết đạo đức của mình được kiểm tra bởi các hệ thống AI mạnh mẽ, đặc biệt là quyền riêng tư. Các hệ thống AI có thể sẽ hiểu biết nhiều hơn về chúng ta hơn cả chính chúng ta. Cam kết bảo vệ quyền riêng tư đã được thử nghiệm nghiêm ngặt bởi các công nghệ mới trong 50 năm qua. Khi chi phí nghiên cứu sâu về dữ liệu cá nhân giảm xuống và các thuật toán mạnh mẽ hơn có khả năng đánh giá lượng dữ liệu khổng lồ trở nên phổ biến hơn, chúng ta có thể sẽ thấy rằng đó là “một loại rào cản công nghệ” hơn là một cam kết đạo đức để xã hội thể hiện sự tôn trọng về quyền riêng tư.
Sự hợp tác giữa con người và AI, hoặc giữ lại yếu tố con người trong bất kỳ quy trình nào đang bị ảnh hưởng đáng kể bởi trí tuệ nhân tạo, sẽ là chìa khóa để quản lý nỗi sợ hãi về AI đang lan tràn trong xã hội.
Đám rừng của luật về AI. Chúng ta cũng có thể sẽ thấy môi trường pháp lý sẽ trở nên phức tạp hơn nhiều đối với các tổ chức sử dụng AI. Hiện nay trên khắp hành tinh, chính quyền ở mọi cấp độ, từ địa phương đến cấp quốc gia đến xuyên quốc gia, đang tìm cách quản lý việc triển khai AI. Chỉ riêng ở Hoa Kỳ, chúng ta có thể thấy một “rừng rậm” về luật AI khi các đơn vị chính phủ của thành phố, tiểu bang và liên bang soạn thảo, triển khai và bắt đầu thực thi các luật AI mới. Và Liên minh Châu Âu gần như chắc chắn sẽ thực hiện quy định về AI đã được chờ đợi từ lâu trong vòng 6 đến 12 quý kinh doanh tới. Do đó, sự phức tạp về mặt pháp lý trong hoạt động kinh doanh sẽ tăng lên đáng kể trong 5 năm tới.
Cộng tác giữa con người và AI. Phần lớn xã hội sẽ mong đợi các doanh nghiệp và chính phủ sử dụng AI như một công cụ nâng cao trí tuệ và chuyên môn của con người, hoặc như một đối tác, cho một hoặc nhiều người làm việc hướng tới một mục tiêu, thay vì sử dụng nó để thay thế con người. Một trong những tác động của trí tuệ nhân tạo được sinh ra như một ý tưởng trong những câu chuyện khoa học viễn tưởng hàng thế kỷ là những trò lố của thể loại phim ảnh này, chủ yếu trong số đó là những mô tả kịch tính về trí tuệ nhân tạo như một mối đe dọa hiện hữu đối với con người, đã bị chôn sâu trong tâm lý đám đông của chúng ta. Sự hợp tác giữa con người và AI, hoặc giữ lại yếu tố con người trong bất kỳ quy trình nào đang bị ảnh hưởng đáng kể bởi trí tuệ nhân tạo, sẽ là chìa khóa để quản lý nỗi sợ hãi về AI đang lan tràn trong xã hội.
AI sẽ có tác động lớn đến những ngành nào?
Các ngành sau sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi AI:
- Giáo dục. Ở tất cả các cấp học, AI có thể sẽ mang tính chuyển đổi. Học sinh sẽ nhận được nội dung giảng dạy và đào tạo phù hợp với nhu cầu cụ thể của họ. AI cũng sẽ xác định các chiến lược giáo dục tối ưu dựa trên phong cách học tập của từng học sinh. Đến năm 2028, hệ thống giáo dục khó có thể đoán trước.
- Y tế. AI có thể sẽ trở thành một công cụ tiêu chuẩn cho các bác sĩ và trợ lý bác sĩ được giao nhiệm vụ chẩn đoán. Cả xã hội có thể kỳ vọng rằng tỷ lệ chẩn đoán y tế chính xác sẽ tăng lên. Nhưng tính nhạy cảm của dữ liệu bệnh nhân và sự phức tạp trong việc điều hướng các luật bảo vệ họ cũng có khả năng dẫn đến một môi trường pháp lý – y tế thậm chí còn phức tạp hơn và tăng chi phí kinh doanh.
- Tài chính. Xử lý ngôn ngữ tự nhiên kết hợp với học máy sẽ cho phép các ngân hàng và cố vấn tài chính cũng như các chatbot tinh vi tương tác hiệu quả với khách hàng thông qua một loạt các tương tác điển hình: giám sát điểm tín dụng, phát hiện gian lận, lập kế hoạch tài chính, các vấn đề về chính sách bảo hiểm và dịch vụ khách hàng. Hệ thống AI cũng sẽ được sử dụng để phát triển các chiến lược đầu tư phức tạp hơn và được thực hiện nhanh chóng hơn cho các nhà đầu tư lớn.
- Pháp luật. Chúng ta có thể dự kiến số lượng các công ty luật vừa và nhỏ sẽ giảm trong 5 năm tới, khi các nhóm nhỏ từ 1 đến 3 người làm việc với hệ thống AI thực hiện công việc mà trước đây cần đến 10-20 luật sư, với thời gian nhanh hơn và tiết kiệm chi phí hơn. Với những dòng lệnh (prompt) thích hợp, chatbot đã có thể cung cấp các bản tóm tắt sơ bộ về luật hiện hành và nội dung điều khoản dự thảo hợp đồng. Dựa trên sự phát triển AI trong vài năm gần đây và giả sử nó vẫn tiếp tục phát triển, đến năm 2028, số lượng nhân sự luật sư ở Hoa Kỳ có thể bị cắt giảm từ 25% trở lên.
- Vận tải. Ở tương lai gần, chúng ta sẽ chứng kiến nhiều phương tiện tự hành hơn được sử dụng cho mục đích cá nhân và thương mại. Từ ô tô cá nhân mà chúng ta lái đi làm, đến những chiếc xe tải chở hàng hóa dọc đường cao tốc, đến những con tàu vũ trụ chở người và hàng hóa lên mặt trăng, việc vận chuyển bằng các phương tiện tự hành có lẽ sẽ là ví dụ ấn tượng nhất về việc chúng ta đã đến “thời đại của AI”.
Bàn về mối nguy hiểm lâu dài của AI
Quan niệm cho rằng AI gây ra rủi ro hiện hữu cho con người đã tồn tại từ rất lâu như chính khái niệm về chúng. Nhưng trong hai năm qua, khi AI có khả năng sáng tạo đã trở thành chủ đề nóng trong các cuộc thảo luận của cộng đồng, nỗi sợ hãi về AI đã mang đến những sắc thái mới hơn.
Có thể cho rằng hình thức thực tế nhất của nỗi lo lắng về AI này là nỗi sợ xã hội loài người mất quyền kiểm soát trước các hệ thống được hỗ trợ bởi AI. Chúng ta có thể thấy điều này xảy ra một cách tự nguyện trong các ứng dụng như giao dịch thuật toán trong ngành tài chính. Mục đích chung của việc triển khai như vậy là khai thác khả năng của trí tuệ tổng hợp để hoạt động ở tốc độ vượt xa bộ não con người theo cấp số nhân.
Tuy nhiên, những mối đe dọa hiện hữu do Elon Musk, Geoffrey Hinton và những nhà tiên phong về AI khác đặt ra dường như chỉ giống khoa học viễn tưởng một chút và khó đi theo hướng như các tiểu thuyết viễn tưởng về AI được tạo ra cách đây 100 năm.
Nguy cơ lâu dài về sự lo lắng về AI trong hiện tại đó chính là bỏ lỡ các cơ hội! Trong thời điểm này, nếu các tổ chức doanh nghiệp quá lo ngại với những tuyên bố và đầu tư dưới mức theo sau những nỗi sợ đó, xã hội loài người sẽ bỏ lỡ những lợi ích đáng kể về hiệu quả, những đổi mới tiềm năng đến từ sự hợp tác giữa con người và AI, và thậm chí có thể là các hình thức đổi mới công nghệ mới, khoa học sản xuất tri thức và các phương thức đổi mới xã hội khác mà các hệ thống AI mạnh mẽ có thể gián tiếp thúc đẩy.
Theo Tech Target